خبرگزاری حوزه/ تبلیغ به معنای رساندن پیام به دیگری از طریق برقراری ارتباط به منظور ایجاد دگرگونی در بینش و رفتار اوست که بر سه عنصر اصلی پیامدهنده، پیام گیرنده و پیام استوار است.[۱]
تبلیغ دینی به معنای رساندن پیام الهی از طریق آگاهیبخشی، ایجاد انگیزه و تحریک احساسات و زمینهسازی برای پذیرش یک آموزهی دینی و نشر ارزشها و سجایای اخلاقی اسلام است. پس منظور از تبلیغ، آنچه در فضای جهانی رایج است از پروپاگاندا، جوسازی و کشاندن مردم به سوی مطلبی از هر راهی نیست.
در اهمیت تبلیغ همین بس که رسالت مهم پیامبران الهی بوده است؛ «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ؛[۲] آنان که همواره پیامهای خدا را به مردم میرسانند.»
مُبلغ باشیم!
اولین رکن تبلیغ، فرستنده پیام (مبلغ) است. در دیدگاه اسلامی، مبلغ دین تمام افراد هستند و برخلاف باور عمومی و رایج، تبلیغ دین اختصاصی به روحانیت ندارد؛ هر چند مبلغ تخصصی و ویژه این عرصه هستند.
بر اساس روایات، مبلّغ دین مورد طلب رحمت از سوی رسول گرامی اسلام صلیالله علیه و آله قرار خواهد گرفت. امام علی علیهالسلام میفرماید: «قالَ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله اللّهُمَّ ارحَم خُلَفائی ثَلاثا، قیلَ یا رَسولَ اللّه ِو مَن خُلَفاؤُکَ؟ قالَ الَّذینَ یُبَلِّغونَ حَدیثی و سُنَّتی، ثُمَّ یُعَلِّمونَها اُمَّتی[۳]؛
رسول خدا سه بار فرمودند: «خداوندا به جانشینانم رحم کن، گفته شد: ای رسول خدا! جانشینان شما چه کسانی هستند؟ فرمودند: آنان که گفتار و کردار مرا تبلیغ می کنند و آنها را به امّت من می آموزند.»
با توجه به ظرفیت فضای مجازی، هر شخصی به تناسب فرصتی که دارد، میتواند به عنوان مبلغ اسلام فعالیت کند؛ این فعالیت گاهی میتواند در حد بازنشر آیات و احادیث اخلاقی و یا با توجه به ویژگیهای فرد، بسیار تخصصی و ناظر به پاسخدهی شبهات و یا دیگر قلمروهای تخصصی باشد.
نباید هیچ سطحی از تبلیغ را دستکم گرفت؛ چراکه تبلیغ احادیث و سخنان اهلبیت علیهمالسلام با توجه به تأثیری که بر قلبها داشته و قابلیتی که برای تبدیل شدن به فرهنگ و سبک زندگی دارند، بهشت را به دنبال دارد؛ «مَن أدّی إلی اُمَّتی حَدیثا یُقامُ بِه سُنّةٌ أو یُثْلَمُ بهِ بِدْعَةٌ فَلهُ الجَنّةُ؛[۴] هر کس به امّت من حدیثی رساند که به سبب آن سنّتی بر پا می شود، یا در بدعتی رخنه افتد، بهشت از آنِ او باشد.»
ضروریترین پیام؛ غدیر
دیگر رکن اصلی تبلیغ، پیامی است که بناست به مخاطب رسانده شود. با توجه به آیات و روایات، مهمترین پیامی که از طرف خداوند نازل شده است، غدیر است.
غدیر و اعلام جانشینی امیرالمؤمنین علیهالسلام چنان با اهمیت است که بر اساس بیان قرآنی، عدم انجام آن توسط نبی مکرم اسلام صلیالله علیه و آله به منزله عدم انجام رسالت است.[۵]
آری غدیر، همان گمشدهی ذهن بشر امروزی است. بشری که دنبال خوشبختی است، ولی مسیر آن را گم کرده است. بشر قرن بیست و یکم، تشنهی حقایق و آموزههایی است که در سخنان علوی وجود دارد.
معارفی که به خاطر آشنا نبودن با غدیر، دست او از آنها کوتاه است. معارفی مانند؛ «آنچه برای خودت دوست میداری برای دیگران هم دوست بدار»، «آنچه برای خود نمیپسندی، برای دیگران هم نپسند»، «آنچه را که نمیدانی، نگو»، «آنچه را که دوست نداری دربارهات گفته شود، درباره دیگران مگو»، «کسی که پر حرفی کند، حرف بیربط میزند» و «دشمن دوستت را به دوستی نپذیر، زیرا با دوست خود دشمنی کردهای»[۶] و بسیار سخنان و فرمایشات ناب دیگری که عمل به هر کدام از این موارد، میتواند مقدمهای برای رسیدن به سعادت باشد.
در پایان ذکر این نکته در مورد رکن سوم تبلیغ یعنی مخاطب قابل توجه است. مخاطب پیام غدیر، تمام افراد جامعه هستند، ولی توجه به کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد؛ بدان سبب که زمینهی پذیرش بهتری دارند. ازاینرو در حدیث داریم؛ «به نوجوانان توجه کن، زیرا آنان سریعتر به هر خوبی روی میآورند.»[۷]
حجت الله آتش افروزمند
پینوشتها:
[۱] رهبر (محمد تقی)، پژوهشی در تبلیغ، ص۸۰.
[۲] سوره احزاب، آیه۳۹.
[۳] مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۱۴۴.
[۴] ری شهری، میزان الحکمه، ج۲، ص۵۱۶.
[۵] سوره مائده، آیه۶۷.
[۶] نامه ۳۱ نهج البلاغه.
[۷] مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۳۶.